Wielu jest powstańców warszawskich, którzy zasługują sobie na upamiętnienie na kartach historii. Pomiędzy nimi wyróżnić należy Marka Edelmana, zasłużonego w walkach o ojczyznę, a także wybitnego lekarza kardiologa.
Najmłodsze lata
Rodzice Marka Edelmana mieszkali w Homlu, po czym przeprowadzili się do Warszawy. Zaangażowani byli w działalność polityczną, co przełożyło się również na polityczne zaangażowanie ich syna. Był między innymi członkiem Bundu.
II wojna światowa
Marek Edelman jesienią 1939 roku zatrudnił się w Szpitalu Dziecięcym Bersohnów i Baumanów jako goniec. Kiedy miejsce jego zamieszkania w 1940 roku objęło getto warszawskie, ze względu na swoją pracę otrzymał przepustkę, pozwalającą mu na opuszczanie murów getta. Był odpowiedzialny za dostarczanie kart chorobowych i próbek krwi do Urzędu Higieny, a także pomagał w przeprowadzeniu sekcji zwłok dzieci zmarłych na tyfus.
Był jednym z założycieli Żydowskiej Organizacji Bojowej i dowodził jednym z oddziałów podczas powstania w getcie warszawskim. Po śmierci Mordechaja Anielewicza został ostatnim przywódcą bojowników przed upadkiem powstania. Niedługo później udało mu się wraz z kolegami wydostać z getta kanałami na ulicę Prostą.
Uczestniczył w czasie powstania warszawskiego w walkach na terenie Starego Miasta i Żoliborza. W szeregach Armii Ludowej pełnił funkcję zastępcy dowódcy plutonu. Po upadku powstania ukrywał się na terenie Warszawy, dopóki w listopadzie 1944 roku nie został ewakuowany z miasta. Wycieńczony, trafił pod opiekę szpitalną, a także został wyposażony w nowe, fałszywe dokumenty.
Po wojnie
Po wojnie Marek Edelman ukończył studia medyczne w Łodzi, gdzie następnie specjalizował się w kardiologii. Opracował razem z profesorem Mollem metodę przeprowadzania operacji podczas rozległego zawału.
Niestety, powodu nagonki antysemickiej stracił pracę, a także – również w powodów politycznych – odrzucono jego pracę habilitacyjną. Przez cały ten okres musiał wielokrotnie zmagać się z antysemickimi postawami i szykanami ze strony władzy. Był zaangażowany w działalność polityczną, między innymi przynależąc do „Solidarności”.
W 1989 roku Marek Edelman brak udział w obradach Okrągłego Stołu w podzespole dotyczącym służby zdrowia. W późniejszych latach był aktywnym działaczem politycznym, między innymi w Unii Wolności. Był także członkiem komitetu budowy Muzeum Historii Żydów Polskich.
Wsławił się między innymi jako naukowiec i pisarz, będąc między innymi autorem słynnej książki „Getto walczy. Udział Bundu w obronie getta warszawskiego”. Znane są także jego dzieje, spisane przez Hannę Krall w książce „Zdążyć przed Panem Bogiem”.
Marek Edelman jest wybitną postacią w polskiej historii. O innych, podobnie jak on zasłużonych osobach, przeczytać można między innymi artykuły na stronie Kurier Warszawski, do czego serdecznie zachęcamy.
